14. Aristoteles'in Mirası
Aristoteles'in etkisini abartmak zordur. Ölümünden sonra, okulu Lyceum, tam olarak ne kadar sürdüğü belli olmasa da, bir süre daha devam etmiştir. Ölümünden hemen sonraki yüzyılda Aristoteles'in eserleri tedavülden kalkmış gibi görünmektedir; M.Ö. birinci yüzyılda yeniden ortaya çıkarlar ve bu tarihten sonra önce dar kapsamlı, daha sonra çok daha geniş bir alana yayılmaya başlarlar. Nihayetinde, çoğu Aristotelesçi bir çerçevede sürdürülen özgün felsefe olan şerh geleneği biçiminde, yaklaşık yedi yüzyıllık felsefenin belkemiğini oluşturmaya başladılar. Ayrıca Plotinus ve Porphyry'nin Yeni-Platoncu felsefesinde de ikincil de olsa çok önemli bir rol oynamışlardır. Daha sonra, altıncı yüzyıldan on ikinci yüzyıla kadar, Aristoteles'in yazılarının büyük kısmı Batı'da kaybolmuş olsa da, Bizans Felsefesi'nde ve Aristoteles'in sadece İlk Öğretmen olarak bilinecek kadar öne çıktığı Arap Felsefesi'nde kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır (Arap ve İslam felsefesinin Latin Batı üzerindeki etkisine ilişkin girişe bakınız). Bu gelenek içinde İbn Sina ve İbn Rüşd'ün oldukça titiz ve aydınlatıcı şerhleri Aristoteles'in görüşlerini çarpıcı şekillerde yorumlamış ve geliştirmiştir. Bu şerhler de Aristoteles külliyatının on ikinci yüzyılda Latin Batı'ya ilk girişinde son derece etkili olmuştur.
Aristoteles'in Batı'ya yeniden tanıtıldığı ilk dönemdeki en büyük temsilcilerinden Albertus Magnus ve özellikle de öğrencisi Thomas Aquinas, Aristoteles'in felsefesini Hıristiyan düşüncesiyle uzlaştırmaya çalışmıştır. Bazı Aristotelesçiler Aquinas'ı Aristoteles'i tahrif ettiği için küçümserken, bazı Hıristiyanlar da Aquinas'ı pagan felsefesine özendiği için reddeder. Her iki kampta yer alan pek çok kişi ise Thomizm'i iki yüksek geleneğin parlak bir sentezi olarak görerek çok daha olumlu bir bakış açısına sahiptir; Aquinas'ın hayatının sonlarına doğru yazdığı keskin yorumların sentezden ziyade doğrudan tefsir ve açıklama amacı taşıdığı ve bu bakımdan felsefenin herhangi bir döneminde çok az eşdeğerinin bulunduğu tartışmasızdır. Kısmen Aquinas'ın gösterdiği ilgi nedeniyle, ancak başka birçok nedenden ötürü, Aristoteles felsefesi on ikinci yüzyıldan on altıncı yüzyıla kadar Hıristiyan felsefesinin çerçevesini oluşturmuştur, ancak elbette bu zengin dönem, bazıları Aristotelesçi temalara daha fazla, bazıları daha az sempati duyan geniş bir felsefi etkinlik yelpazesi içerir. Bununla birlikte, Aristoteles'in etkisinin boyutunu görmek için, o dönemin binarium famosissimum ("en ünlü çift") olarak adlandırılan iki kavramının, yani evrensel hilomorfizm ve formların çokluğu doktrininin ilk formülasyonlarını Aristoteles'in metinlerinde bulduğunu hatırlamak yeterlidir.
Aristoteles'e olan ilgi, Rönesans Aristotelesçiliği şeklinde Rönesans boyunca hız kesmeden devam etmiştir. Bu dönemin baskın figürleri, hayatı Descartes ile örtüşen Suárez'de zengin ve oldukça etkili bir kapanışa ulaşan Ortaçağ Aristotelesçi Skolastisizm'in son dönemleriyle örtüşmektedir. Geç Skolastisizmin sonundan itibaren, Aristoteles çalışmaları çeşitli göreceli ihmal ve yoğun ilgi dönemlerinden geçmiş, ancak günümüze kadar hız kesmeden devam etmiştir.
Bugün, çeşitli çizgilerdeki filozoflar, zihin felsefesinden sonsuzluk teorilerine kadar birçok farklı alanda rehberlik ve ilham için Aristoteles'e bakmaya devam ediyor, ancak belki de Aristoteles'in etkisi en açık ve belirgin şekilde yirminci yüzyılın son yarısında başlayan erdem etiğinin yeniden canlanmasında görülüyor. Bu aşamada, Aristoteles'in itibarının öngörülebilir bir gelecekte azalmayacağını tahmin etmek olası görünmektedir. Eğer gelecekteki gidişatın bir göstergesi olacaksa, mevcut Ansiklopedi'de yapılacak hızlı bir aramada 'Aristoteles' ve 'Aristotelesçiliğe' diğer filozoflardan ya da felsefi akımlardan daha fazla atıfta bulunulduğu görülecektir. Sadece Platon buna yaklaşmaktadır.
Bibliyografya
Bu bibliyografya, Aristoteles hakkındaki genel eserlerin çevirileri ve bu girişte atıfta bulunulan eserlerle sınırlıdır. Aristoteles felsefesinin daha spesifik alanlarıyla ilgili eserlere referanslar için lütfen Genel ve Özel Konular altındaki girişlerde yer alan öznel-özel bibliyografyalara bakınız.
A-Çeviriler
The Standard English Translation of Aristotle’s Complete Works into English is:
Barnes, J., ed. The Complete Works of Aristotle, Volumes I and II, Princeton: Princeton University Press, 1984.
An excellent translation of selections of Aristotle’s works is:
Irwin, T. and Fine., G., Aristotle: Selections, Translated with Introduction, Notes, and Glossary, Indianapolis: Hackett, 1995.
B- Şerhli Çeviriler
The best set of English translations with commentaries is the Clarendon Aristotle Series:
Ackrill, J., Categories and De Interpretatione, translated with notes, Oxford: Oxford University Press, 1963.
Annas, J., Metaphysics Books M and N, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1988.
Balme, D., De Partibus Animalium I and De Generatione Animalium I, (with passages from Book II. 1–3), translated with an introduction and notes, Oxford: Oxford University Press, 1992.
Barnes, J., Posterior Analytics, second edition, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1994.
Bostock, D., Metaphysics Books Z and H, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1994.
Charlton, W., Physics Books I and II, translated with introduction, commentary, Note on Recent Work, and revised Bibliography, Oxford: Oxford University Press, 1984.
Graham, D., Physics, Book VIII, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1999.
Hamlyn, D., De Anima II and III, with Passages from Book I, translated with a commentary, and with a review of recent work by Christopher Shields, Oxford: Oxford University Press, 1999.
Hussey, E., Physics Books III and IV, translated with an introduction and notes, Oxford: Oxford University Press, 1983; new impression with supplementary material, 1993.
Judson, L., Metaphysics Book Λ, edited, translated with an introduction and commentary, Oxford: Oxford University Press, 2019.
Keyt, D., Politics, Books V and VI Animals, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1999.
Kirwan, C., Metaphysics: Books gamma, delta, and epsilon, second edition, translated with notes, Oxford: Oxford University Press, 1993.
Kraut, R., Politics Books VII and VIII, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1998.
Lennox, J., On the Parts of Animals, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 2002.
Madigan, A., Aristotle: Metaphysics Books B and K 1–2, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 2000.
Makin, S., Metaphysics Theta, translated with an introduction and commentary, Oxford: Oxford University Press, 2006.
Pakaluk, M., Nicomachean Ethics, Books VIII and IX, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1999.
Robinson, R., Politics: Books III and IV, translated with a commentary by Richard Robinson; with a supplementary essay by David Keyt, Oxford: Oxford University Press, 1996.
Saunders, T., Politics: Books I and II, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1996.
Shields, Christopher, De Anima, translated with an introduction and commentary, Oxford: Oxford University Press, 2015.
Smith, R., Topics Books I and VIII, With excerpts from related texts, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 2009.
Striker, G., Prior Analytics, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1997.
Taylor, C., Nicomachean Ethics, Books II-IV, translated with an introduction and commentary, Oxford: Oxford University Press, 2006.
Williams, C., De Generatione et Corruptione, translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1983.
Woods, M., Eudemian Ethics Books I, II, and VIII, second edition, edited, and translated with a commentary, Oxford: Oxford University Press, 1992.
C- Genel Çalışmalar
1-Aristoteles'e Kapsamlı Girişler
Ackrill, J., Aristotle the Philosopher, Oxford: Oxford University Press, 1981.
Jaeger, W., Aristotle: Fundamentals of the History of his Development, Oxford: Oxford University Press, 1934.
Lear, J., Aristotle: the Desire to Understand, Cambridge: Cambridge University Press, 1988.
Ross, W. D., Aristotle, London: Methuen and Co., 1923.
Shields, C., Aristotle 2nd edition, London: Routledge, 2014.
2-Aristoteles için Genel Başvuru Kitapları
Barnes, J., The Cambridge Companion to Aristotle, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
Anagnostopoulos, G., The Blackwell Guide to Aristotle, Oxford: Blackwell, 2007.
Shields, C., The Oxford Handbook on Aristotle, Oxford: Oxford University Press, 2012.
3. Aristotle’s Life
Natali, C., Aristotle: His Life and School, D. Hutchinson (ed.), Princeton: Princeton University Press, 2013.
D-Atıf Yapılan Eserlerin Bibliyografyası
Annas, J., 1982, ‘Aristotle on inefficient causes,’ Philosophical Quarterly, 32: 311–326.
Bakker, Paul J. J. M., 2007, ‘Natural Philosophy, Metaphysics, or Something in Between: Agostino Nifo, Pietro Pompanazzi, and Marcantonio Genua on the Nature and Place of the Science of Soul,’ in J. J. M. Bakker and Johannes M. M. H. Thijssen (eds.), Mind, Cognition, and Representation: The Tradition of Commentaries on Aristotle’s De Anima, London: Ashgate, pp. 151–177.
Barnes, Jonathan, 1994, Posterior Analytics, second edition, translated with a commentary, Oxford: Clarendon Press.
Biondi, Paolo C. (ed. and trans.), (2004), Aristotle: Posterior Analytics ii 19, Paris: Librairie-Philosophique-J-Vrin.
Bostock, David, 1980/2006, ‘Aristotle’s Account of Time,‘ in Space, Time, Matter, and Form: Essays on Aristotle’s Physics, Oxford: Oxford University Press, pp. 135–157.
Charles, David, 2001, “Teleological Causation in the Physics,” in L. Judson (ed.), Aristotle’s Physics: A Collection of Essays, Oxford: Oxford University Press, pp. 101–128.
Cleary, John, 1994, ‘Phainomena in Aristotle’s Philosophic Method,’ International Journal of Philosophical Studies, 2: 61–97.
Coope, Ursula, 2005, Time for Aristotle: Physics IV 10–14, Oxford: Oxford University Press.
Duarte, Shane, 2014, ‘Aristotle’s Theology and its Relation to the Science of Being qua Being,’ Apeiron, 40: 267–318
Frede, M., 1980, ‘The Original Notion of Cause,’ in M. Schofield, M. Burnyeat, and J. Barnes (ed.), Doubt and Dogmatism, Oxford: Oxford University Press, pp. 217–249.
Furley, D. J., ‘What Kind of Cause is Aristotle’s Final Cause?,’ in M. Frede and G. Stricker (eds.), Rationality in Greek Thought, Oxford: Oxford University Press, 1999, pp. 59–79.
Gill, M. L., ‘Aristotle’s Metaphysics Reconsidered,’ Journal of the History of Philosophy, 43 (2005): 223–251.
Gotthelf, A., 1987, ‘Aristotle’s Conception of Final Causality,’ in A. Gotthelf and J. G. Lennox (eds.), Philosophical Issues in Aristotle’s Biology, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 204–242.
Grote, George, 1880, Aristotle, London: Thoemmes Continuum.
Halliwell, Stephen, 1986, Aristotle’s Poetics, Chapel Hill: University of North Carolina Press.
Hocutt, M., 1974, ‘Aristotle’s Four Becauses.’ Philosophy, 49: 385–399.
Irwin, Terence, 1981, ‘Homonymy in Aristotle,’ Review of Metaphysics, 34: 523–544.
–––, 1988, Aristotle’s First Principles, Oxford: Oxford University Press.
Johnson, Monte Ransom, 2005, Aristotle on Teleology, Oxford: Oxford University Press.
Kraut, Richard, 1979, ‘Two Conceptions of Happiness, Philosophical Review, 88: 167–197.
Lewis, Frank A., 2004, ‘Aristotle on the Homonymy of Being,’ Philosophy and Phenomenological Research, 68: 1–36.
Loux, Michael, 1973, ‘Aristotle on the Transcendentals,’ Phronesis, 18: 225–239.
Moravcsik, J., 1975, ‘“Aitia” as generative factor in Aristotle’s philosophy,’ Dialogue, 14: 622–638.
Owen, G. E. L., 1960, ‘Logic and Metaphysics in Some Earlier Works of Aristotle,’ in I. During and G. E. L. Owen (eds.), Plato and Aristotle in the Mid-Fourth Century, Göteborg: Almquist and Wiksell, pp. 163–190.
–––, 1961/1986, ‘Tithenai ta phainomena,’ Logic, Science and Dialectic, London: Duckworth, pp. 239–251.
Owens, Joseph, 1978, The Doctrine of Being in the Aristotelian Metaphysics, 3rd edition, Toronto: The Pontifical Institute of Mediaeval Studies.
Patzig, Gunther, 1979, ‘Theology and Ontology in Aristotle’s Metaphysics, in J. Barnes, M. Schofied, and R. Sorabji (eds.), Articles on Aristotle, Volume 3: Metaphysics, London: Duckworth, pp. 33–49.
Pellegrin, Pierre, 1996/2003, ‘Aristotle,’ in J. Brunschwig and G. E. R. Lloyd (eds.), A Guide to Greek Thought, Cambridge, MA: Harvard University Press, pp. 32–53.
Ross, W. D., 1923, Aristotle, London: Methuen and Co.
Sauvé Meyer, S., 1992, ‘Aristotle, Teleology, and Reduction,’ Philosophical Review, 101: 791–825.
Shields, Christopher, 1999, Order in Multiplicity: Homonymy in the Philosophy of Aristotle, Oxford: Oxford University Press.
–––, 2014, Aristotle, London: Routledge.
Shute, Richard, 1888, On the Process by which the Aristotelian Writings Arrived at their Present Form, Oxford: Oxford University Press.
Ward, Julie K., 2008, Aristotle on Homonymy, Cambridge: Cambridge University Press.
Zeller, Eduard, 1883/1955, Outlines of the History of Greek Philosophy, rev. by W. Nestle, trans. L. Palmer, London: Routledge.
Not: Stanford Felsefe Ansiklopedisi'nde yayınlanan bu makale, https://plato.stanford.edu/ adlı siteden alınmış ve Felsefe Arenası editörleri tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Orijinal metine ulaşmak için:
https://plato.stanford.edu/entries/aristotle/
Comments