Antik akrabalarımızın iki ayak üzerinde yürümeye başladığı zamandan Homo sapiens'in bilinen ilk tıbbi ampütasyonuna kadar, işte 2022'de insan atalarımız hakkında öğrendiklerimiz.

İnsanlar son derece çeşitlidir, ancak hepimizin ortak bir yönü vardır: Biz Homo sapiens'iz ve ortak bir atayı paylaşıyoruz. Ancak nasıl ortaya çıktığımızın, dünyaya nasıl yayıldığımızın ve yol boyunca nasıl hareket ettiğimizin hikayesi, bilim insanları yeni ipuçları buldukça ortaya çıkmaya devam ediyor. İşte 2022 yılında antik insanlar hakkında öğrendiğimiz 10 dikkat çekici şey ve bunların insanlığın yolculuğuna dair anlayışımızı nasıl etkilediği.

1 Afrikadan Çıkış" teorisi üzerine yeni çalışmaları

İsrail'de keşfedilen 1,5 milyon yıllık bir omur, ilk insanların Afrika'dan bir değil birden fazla dalga halinde göç ettiğine işaret ediyor. Kemiğin hangi insan türüne ait olduğu bilinmiyor: Günümüzde sadece bir insan türü olmasına rağmen, Homo cinsinde eskiden birden fazla tür vardı. Daha önce araştırmacılar, soyu tükenmiş bir insan türünün Afrika'dan Avrasya'ya en az 1,8 milyon yıl önce gittiğine ve modern insanların Afrika'dan 270.000 yıl kadar önce ayrıldığına dair kanıtlar bulmuşlardı. Şimdi ise bu omurun (İsrail'de şimdiye kadar bulunan en eski insan kemiği) keşfi, insanların Afrika kıtasını muhtemelen birden fazla kez terk ettiğini ortaya koyuyor.

2 Gezegen boyutunda aile ağacı

Kendi soy ağacınızı çıkarmak yeterince zordur; şimdi araştırmacılar, herkesin nasıl akraba olduğunu görmek için tüm insanlığın soy ağacını çıkarmaya çalıştılar. Araştırmalarında bilim insanları, antik ve modern insanların yanı sıra antik insan akrabalarımız da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanından 215 popülasyondan binlerce genom dizisine baktılar. Bir bilgisayar algoritması genomlar arasındaki genetik varyasyonlara bakarak ekibin kimin kimden geldiğini ve kiminle akraba olduğunu görmesini sağladı. Araştırmacılar, bu ataların nerede yaşadıklarını yaklaşık olarak belirledikten sonra, bu devasa soy ağacı için bir harita oluşturdular. Tahmin edilebileceği gibi, her şey Afrika'ya kadar uzanıyor.

3 İlk adımlar (7 milyon yıl önce)

Araştırmacılar, iki ayağımızın üzerinde yürümenin, atalarımız tarafından 7 milyon yıl önce gerçekleştirilmiş büyük bir başarı olduğunu keşfetti. Bu keşif, araştırmacıların, atalarımızın modern maymunlardan ayrılmasından sonraki döneme ait bir insan akrabası olan ve bilinen en eski hominin olarak nitelendirilebilecek 7 milyon yıllık Sahelanthropus tchadensis'e ait bir uyluk kemiği ve bir çift önkol kemiğini incelemeleri sonucunda yapıldı. Çad'da bulunan S. tchadensis'in hem iki ayağı üzerinde yürüdüğü hem de ağaçlara tırmandığı anlaşılıyor.

4 Avrupa'da bilinen en eski insan akrabası

Araştırmacılar, İspanya'da bulunan 1,4 milyon yıllık bir çene kemiğinin Avrupa'da bilinen en eski insan türüne ait olabileceğini keşfetti. Üst çene kemiği, insan yüzünün evrimsel modelini sergileyen özelliklere sahip ve bu da modern insana maymun benzeri primatlardan daha yakın olduğunu gösteriyor. Bu çene kemiğinin, insan soy ağacındaki konumu tartışmalı olan Homo antecessor'e ait olması muhtemeldir, ancak modern insanların ve Neandertallerin (Homo neanderthalensis) kuzeni olabilir. Bu bulguya kadar, Avrupa'da bilinen en eski insan türü 1,2 milyon yıl öncesine tarihleniyordu.

5 Kemiklerin yeniden tarihlendirilmesi evrimsel tarihi yeniden yazıyor

Araştırmacılar, eski, insan benzeri kemiklerin yeni bir analizinin, daha önce düşünülenden 1 milyon yıl daha eski olabileceğini ortaya koydu. Güney Afrika'daki Sterkfontein'de bulunan Australopithecus kemiklerinin 3,4 milyon ila 3,7 milyon yıllık yeni tarih aralığı, bu türün insanları meydana getirmiş olma ihtimalini arttırıyor. (Sterkfontein Australopithecus africanus kalıntılarıyla biliniyor, ancak incelenen kemiklerin bu türe ait olup olmadığı belli değil). Eğer doğruysa, bu bulgu insanların nasıl ortaya çıktığına dair anlayışımızı yeniden şekillendirebilir: Fosiller, Doğu Afrika'daki 3,2 milyon yıllık Australopithecus afarensis türü olan ve doğrudan atamız olma konusunda en büyük aday olan ünlü "Lucy" fosilinden önceye ait olabilir.

6 Güneydoğu Asya'da yaşayan gizemli insan akrabamız

Denisovalılar hakkında çok fazla şey bilinmiyor, ancak Neandertallerle birlikte modern insanın soyu tükenmiş en yakın akrabalarıdır. Adını bilinen ilk kalıntılarının bulunduğu güney Sibirya'daki Denisova Mağarası'ndan alan bu insanlara ait çok az fosil bulunmaktadır. Yıllar içinde Çin'de de kemikleri bulunmuştur. Şimdi ise Laos'ta 164.000 yıllık bir dişin keşfi, Denisovalıların Güneydoğu Asya'da sıcak ve nemli olan düşük rakımlarda da yaşadığını ortaya koyuyor.

7 İlk tıbbi ampütasyonlar 31.000 yıl önce gerçekleşti

Araştırmacılar, kayıtlara geçen en eski tıbbi ampütasyonun tarih öncesine ait olduğunu ve 31.000 yıl önce Borneo'da bacağını kaybeden bir Taş Devri insanına ait olduğunu ortaya çıkardı. Yetenekli bir cerrah, uzvu iyileşme belirtileri gösteren çocuğun bacağını kesmiştir. Bireyin diş minesinin analizine göre, bu çocuk avcı-toplayıcı ameliyattan sonra altı ila dokuz yıl daha yaşamaya devam etti. Daha önce kayıtlara geçen en eski tıbbi ampütasyon 7.000 yıl öncesine aitti.

8 Yolda buzul çağı duvarı

Avrasya'dan ilk Amerikalılar olmak üzere ayrılan insanların yolunu 300 kat yüksekliğinde devasa bir buz engeli kesmiş olabilir. Bu soğuk engelin varlığı, bu insanların Bering boğazını Asya'dan Amerika'ya yürüyerek geçmediklerini, bunun yerine kıyı boyunca teknelerle yelken açtıklarını düşündürmektedir. Araştırmacılar bu sonuca, antik boğaz bölgesindeki altı yerden alınan 64 jeolojik örneği analiz ettikten sonra vardılar. Bulgular, buzulların olmadığı koridorun yaklaşık 13.800 yıl öncesine kadar tamamen açılmadığını ortaya koydu - diğer kanıtlar ilk Amerikalıların çok daha önce geldiğini ve New Mexico'da bulunan Clovis kültürünün o dönemde zaten yerleşik olduğunu gösterdiğinden kafa karıştırıcı bir tarih.

9 Buzul çağı çocukları çamurlu su birikintilerinde sıçradı

Günümüzün küçük çocukları etrafta koşuşturmayı ve çamurlu su birikintilerinde sıçramayı seviyor ve son buzul çağındaki çocuklar da farklı değildi. Araştırmacılar, bir zamanlar Amerika'da yaşamış büyük canlılardan biri olan dev bir tembel hayvanın bıraktığı izlerin üzerinde küçük çocuklara ait yaklaşık 30 ayak izi buldu. Bugünkü New Mexico'da bulunan 11.000 yıllık bu izler, tembel hayvanın ayak izlerinin çamur haline geldiğini ve atlamak için en elverişli alanı yarattığını gösteriyor.

10 Antik anayol Birleşik Krallık'ta bir buluşma noktasıydı

Binlerce yıl önce, eski insanlar ve hayvanlar İngiltere'deki bir kıyı şeridinde araştırmacıların antik anayol olarak adlandırdıkları ayak izlerini bıraktılar. İzlerden bazıları yaklaşık 8.500 yaşında, yani son buzul çağının sona ermesinden sadece birkaç bin yıl sonra. Araştırmacılar, insanların yanı sıra yaban öküzü (soyu tükenmiş bir öküz türü), kızıl geyik, yaban domuzu, kurt, vaşak ve turna izlerine de rastladı. Bazı insan ayak izlerinin biçimine bakılırsa, bu eski insanların, bu hayvan türlerini avlıyor olmaları mümkün.

Not: Laura Geggel tarafından yazılan bu makale www.livescience.com adlı siteden alınmış ve www.felsefearenasi.com.tr editörleri tarafından Türkçeye çevrilmiştir:

https://www.livescience.com/things-we-learned-about-ancient-humans