Taş Devri noktaları, çizgileri ve Y şeklindeki işaretler, en az 20.000 yıl önce Avrupa'da yaşayan avcı-toplayıcılar tarafından yaratılmış bir tür proto-yazıyı temsil ediyor olabilir.

En az 20.000 yıl önce, Avrupa'da yaşayan insanlar, ilginç işaretlerle eşleştirdikleri hayvanların çarpıcı mağara resimlerini yarattılar: çizgiler, noktalar ve Y şeklindeki semboller. Yeni bir araştırmaya göre, araştırmacılar tarafından iyi bilinen bu işaretler, av hayvanlarının mevsimsel davranışlarıyla ilgili olabilir ve bu da işaretleri insanlık tarihinin bilinen ilk yazısı haline getirebilir.

Paleolitik mağara sanatı daha çok zarif atlar ve hayaletimsi el izleriyle bilinse de, araştırmacıların ancak son birkaç on yılda incelemeye başladığı binlerce figüratif olmayan veya soyut işaret var. Cambridge Archaeology Journal'da 5 Ocak'ta yayınlanan bir çalışmada, bir grup bilim insanı, görünüşte soyut olan bu nokta ve çizgilerin, hayvan imgelerinin yanına yerleştirildiğinde, aslında ilk insanların önemli yerel türlerin çiftleşme ve doğum mevsimlerini anlamalarını açıklayan sofistike bir yazı sistemini temsil ettiğini öne sürüyor.

Ancak diğer araştırmacılar, çalışmanın bu insan yapımı işaretlerle ilgili yorumlarına ikna olmuş değil.

Portland Eyalet Üniversitesi'nde paleoantropolog olan ve çalışmaya katılmayan Melanie Chang, Live Science'a gönderdiği bir e-postada araştırmacıların "Üst Paleolitik insanların yazma ve zaman kaydı tutma konusunda bilişsel kapasiteye sahip oldukları" yönündeki değerlendirmesine katıldığını söyledi. Bununla birlikte, araştırmacıların "hipotezlerinin sonuçları tarafından iyi desteklenmediği ve analiz ettikleri işaretlerin alternatif yorumlarını da ele almadıkları" konusunda uyarıda bulundu.

Boyalı işaretler ne anlama geliyor?

Avrupa'daki ilk insanlar at, geyik ve bizon gibi türlerin etini çokça tüketen avcı-toplayıcılardı. Bu hayvanlar mevsimsel olarak sürüler halinde bir araya geldiklerinde, insanlar tarafından avlanmaya açık hale geliyorlardı. Londra merkezli bağımsız bir araştırmacı ve malzeme sorumlusu olan çalışmanın ilk yazarı Bennett Bacon ve meslektaşları, çalışmalarında "Göçlerin, çiftleşmenin ve doğumun zamanlamasına dair bilginin Üst Paleolitik davranış için hayati bir önem taşıdığı anlaşılıyor" diyor.

Yüzlerce mağaradaki dizilerde bulunan toplam işaret (nokta ya da çizgi) sayısına bakan araştırmacılar, dizilerin hiçbirinin 13'ten fazla işaret içermediğini ve bunun da bir yıldaki 13 ay ile tutarlı olduğunu keşfetti. "Dizilerin, ilişkili hayvan taksonları hakkında ay birimlerinde bilgi aktardığını varsayıyoruz" diye yazan araştırmacılar, "kışın sona erdiğine dair bariz sinyalleri ve üreme alanlarına yapılan hayvan göçleri ile baharın, bölgesel olarak farklılık gösterse de, ay takvimi için bariz bir çıkış noktası sağladığını" belirttiler.

Araştırmacıların hayvanlarla ilişkilendirilen 800'den fazla işaret dizisi üzerinde yaptıkları istatistiksel analiz, bu fikirlerini destekliyor: İşaretlerin sayısı ile söz konusu hayvanın çiftleştiği bilinen kameri aylar arasında güçlü bağıntılar buldular.

Hipotezlerini bir adım daha ileri götüren Bacon ve meslektaşları, bir hayvanın yaşam döngüsündeki belirli bir olaya işaret ettiğini düşündükleri Y şeklindeki bir işarete odaklandılar. Benzer istatistiksel analizler, Y şeklindeki işaretin bir dizi işaret içinde yer almasının bir hayvan türünün doğum mevsimine işaret ettiği sonucunu destekliyor.

"Geçmişteki olayları kaydetmek ve gelecekteki olayları tahmin etmek için dünyadaki olgulara soyut işaretler atama yeteneği, derin bir entelektüel başarıydı" diye belirtiyorlar.

Yazı mı yoksa proto-yazı mı?

Peki bu bilinen en eski yazı mı? Bacon ve meslektaşları, "bunun en iyi şekilde bir proto-yazı sistemi, daha basit bir gösterim / uzlaşım ile tam gelişmiş yazı arasında bir ara adım olarak tanımlanabileceğini" öne sürüyorlar.

Kanada'daki Victoria Üniversitesi'nde Paleolitik arkeolog olan ve bu çalışmada yer almayan April Nowell, Live Science'a e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, "figüratif olmayan işaretleri daha ayrıntılı olarak araştıran her çalışma memnuniyetle karşılanır, ancak burada henüz kanıtlanmamış bir dizi varsayım bulunduğunu düşünüyorum" diyor. Nowell özellikle Y işaretini sorguladı. "Bu çalışmada ele alınan hayvanların çoğu dört ayaklıdır ve insanlar normalde doğum yaparken çömelirler" diyor. "Eğer bu işaretin doğum sürecinin bir simgesi olması gerekiyorsa, bu benim için açık değil."

Aynı zamanda bir binici ve at sahibi olan paleoantropolog Chang, Y işareti için iki alternatif açıklama ortaya attı. Bazı durumlarda bu işaret, atın boynunda belirgin bir işaret olan brakiyosefalik kasın kenarını temsil ediyor olabilir. "Diğer durumlarda," diyor, "Y olarak kaydettikleri şeylerin, vahşi at türlerinin renkleriyle ilişkili bacak kıvrımları gibi günümüz at yetiştiricilerinin 'ilkel işaretler' olarak adlandırdıkları şeyleri veya saç desenlerini veya diğer anatomik özellikleri temsil etmesi mümkündür."

İngiltere'deki Durham Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde profesör olan çalışmanın ortak yazarı Robert Kentridge), Live Science'a gönderdiği bir e-postada, çalışmalarının güçlü yönlerinden birinin "Ben'in [Bacon'ın] işaret dizilerindeki Y işaretinin konumu ile nokta ve çizgi dizilerinin uzunluklarının anlamı hakkındaki hipotezlerini bilimsel olarak test etmesi ve bunların gerçekten de Paleolitik avcıların yaşamlarında önemli olabilecek anlamlar taşıdığını göstermesi" olduğunu söyledi.

Bacon ve meslektaşları vardıkları sonuçları özetlerken, "biyolojik açıdan önemli olaylarla ilgili açık şekilde tanımlanmış bir hayvan öznesiyle ilişkili bir gösterim sisteminin varlığını öne sürdüklerini" ve bunun "ilk kez bir Paleolitik gösterim sistemini bütünüyle anlamalarına" olanak sağladığını yazdılar.

Ancak on yıl önce Nowell ve o zamanki yüksek lisans öğrencisi Genevieve von Petzinger, Güney Fransa ve İspanya'daki 200'den fazla mağaradan düzinelerce işaret ve tekrar eden motiften oluşan bir veri tabanını birlikte oluşturdu. Von Petzinger'in tezi, bu işaretlerin buzul çağı insanları için ne anlama geldiğini daha iyi anlamak amacıyla mağara duvarı sembollerinin zaman ve mekan içindeki örüntülerini ayrıntılı olarak inceliyordu. Nowell, "En az 32 farklı yinelenen işaret var," diye açıkladı. "Yazarlar bunlardan üçünü çok özel bir bağlamda incelemeyi seçtiler."

Ancak yazarlar bu üçlüye odaklanma kararlarını savundular.

Durham Üniversitesi'nde arkeoloji profesörü olan çalışmanın ortak yazarı Paul Pettitt, Live Science'a gönderdiği e-postada, "İlk olarak figüratif imgelerle ilişkili en yaygın işaretlere odaklanmak mantıklı görünüyordu" dedi. "Basit noktalar ve çizgiler açık ara en yaygın olanlarıdır. Daha ayrıntılı işaretler arasında ise Y işareti en yaygın olanıdır."

Araştırmacılar çalışmalarını derinleştirmeyi planlıyor. Bacon Live Science'a gönderdiği e-postada "Diğer işaretleri de analiz ediyoruz" dedi. "Tek tek işaretlerin anlamını aramak yerine, aradığımız şey 'yazı' sisteminin temelini oluşturan dilbilimsel ve bilişsel temeller."

Nowell, sembollerin muhtemelen rastgele seçilmediği, çizgi ve noktaların sayıları temsil etmesinin mümkün olduğu konusunda çalışmanın yazarlarıyla hemfikir. Yazarlar haklı olsa bile, bu durumda işaretlerin %90'ının bilinen bir anlamı olmadığını da belirtti.

Nowell, "Paleolitik dönemdeki grafik iletişim hakkında hala anlamadığımız çok şey var" dedi.

Not: Kristina Killgrove tarafından yazılan bu makale www.livescience.com adlı siteden alınmış ve www.felsefearenasi.com.tr editörleri tarafından Türkçeye çevrilmiştir:

https://www.livescience.com/ice-age-cave-art-proto-writing-claim